Wat is de wat? Levensverhaal geschreven door Dave Eggers

Analyse: Hoe zit ‘Wat is de wat?’ in elkaar?

Op welk moment in de tijdlijn begin je je familiegeschiedenis of levensverhaal? Bij het begin, halverwege of aan het einde? Het zijn belangrijke en moeilijke keuzes voor elke schrijver. Ik kijk graag hoe de verhalen die ik goed vind, in elkaar zitten. In dit blog laat ik zien welke keuzes Dave Eggers, auteur van ‘Wat is de wat’ heeft gemaakt toen hij het verhaal optekende van een Soedanese jonge man.

Wie is de verteller?

De hoofdpersoon is Valentino Achak Deng. Hij is nu volwassen en moest als kind vluchten uit Zuid-Soedan. De vertelling begint in Amerika waar hij nog niet zo lang woont en waar hij een nieuw bestaan op moet bouwen. Hij vertelt in de ik-persoon. Het boek begint zo:

‘Ik heb geen reden om de deur niet open te doen, dus doe ik de deur open. Ik heb geen rond spionnetje om te kijken wie er voor de deur staat, dus ik doe de deur open, en voor mij staat een lange, stevig gebouwde zwarte vrouw, een paar jaar ouder dan ik, in een rood nylon trainingspak.’

Tijdsprongen: van het ‘nu’ naar vroeger

De vrouw aan de deur blijkt een overvaller te zijn en even later ligt Valentino vastgebonden op de vloer. Zijn mond is afgeplakt met tape. De overvallers zijn de roofwaar weg aan het brengen. Ze komen zo terug voor meer. Ze hebben hun zoontje in Valentino’s huis achtergelaten, het jongetje kijkt tv.

‘Terwijl ik hier zo lig, wordt mijn hoofd wat helderder en begin ik me steeds meer over die jongen te verbazen. Hij heeft nog niet één keer mijn kant op gekeken. Ik kan het scherm niet zien, maar ik hoor het gelach dat uit het toestel davert en dat is het droevigste geluid dat ik heb gehoord sinds ik in dit land ben. Als ik gelijk heb en die jongen mij inderdaad bewaakt, neem ik me stellig voor uit Atlanta weg te gaan.’

Valentino vergelijkt het geweld dat hij nu meemaakt met dat wat hij in Soedan moest doorstaan. Ook vergelijkt hij zijn leven met dat van het jongetje . Dan begint hij aan het kind te vertellen wat er in Soedan gebeurde toen hij zo oud was. Niet hardop, want zijn mond is afgeplakt en hij ligt vastgebonden op de grond, maar in zijn hoofd.

De ‘ik’ vertelt aan willekeurige mensen om hem heen

Halverwege wordt zijn relaas over Soedan onderbroken en zijn we weer in het nu. De overvallers komen namelijk terug. Ze nemen het jongetje mee en gaan er met Valentino’s waardevolle spullen vandoor. Valentino is gewond en gaat naar een Eerste Hulp. Daar gaat hij door met vertellen. Nu richt hij zich tot de verpleger die in een glazen hokje zit en hem acht uur laat wachten tot er een arts vrij is. De volgende ochtend gaat hij meteen door naar zijn werk als receptionist in een fitnesscentrum. Daar vertelt hij de afloop van zijn vluchtverhaal aan de foto van een fitnessklant op zijn beeldscherm.

Twee verhalen tegelijk

In dit boek vertelt Valentino twee verhalen tegelijk. Het ene gaat over zijn nieuwe, troosteloze leven in Amerika. Het andere over zijn jeugd, waarin hij moest vluchten uit zijn geboortedorp in Zuid-Soedan. De voettocht die hij met andere kinderen maakte en zijn leven in vluchtelingenkampen. Doordat de auteur, Dave Eggers, het verhaal van Valentino laat beginnen in het ‘nu’ – zijn dagelijks leven in Amerika, laat hij de lezer voelen hoe onverschillig wij westerlingen omgaan met vluchtelingen die de verschrikkelijkste dingen hebben meegemaakt.

In welke tijd wordt het verhaal verteld?

Tegenwoordige tijd: alles wat in het ‘nu’ gebeurt, dus in zijn huidige leven in de VS (de overval, bij de EHBO-post, achter de balie van de fitness)
Verleden tijd: zijn oorlogservaringen en vlucht uit Soedan (zijn jeugd).

‘Wat is de wat’ is echt een prachtig boek. Kun jij voor jouw verhaal een vergelijkbare structuur bedenken? Wie is jouw verteller? Waar begin je? In de cursus Familiegeschiedenis of Levensverhaal Schrijven gaan we in op deze kwesties. Als je interesse hebt, klik dan door naar de betreffende webpagina.